Stanowisko Rządu wobec senackiego projektu ustawy o zmianie ustawy o Policji oraz niektórych innych ustaw (druk nr 2185)
Senacki projekt ustawy o zmianie ustawy o Policji oraz niektórych innych ustaw (druk nr 2185) przewiduje zmiany umożliwiające rehabilitację prawną funkcjonariuszy Policji/Straży Granicznej polegającą na możliwości przywrócenia do służby funkcjonariusza, któremu wymierzona została dyscyplinarnie kara wydalenia ze służby, jeżeli zapadło prawomocne orzeczenie uchylające dotychczasowe orzeczenie o wydaleniu ze służby i stwierdzające uniewinnienie ukaranego w postępowaniu dyscyplinarnym, które wznowiono ze względu na to, że prowadzone przeciwko niemu, o ten sam czyn, postępowanie karne, karne skarbowe lub w sprawach o wykroczenia, zostało zakończone prawomocnym wyrokiem uniewinniającym albo orzeczeniem o umorzeniu postępowania z powodu niepopełnienia przestępstwa albo przestępstwa skarbowego, wykroczenia albo wykroczenia skarbowego lub braku ustawowych znamion czynu zabronionego.
Konsekwencją powyższych zmian jest dodanie przesłanki umożliwiającej wznowienie postępowania dyscyplinarnego, tj. jeżeli prowadzone o ten sam czyn postępowanie karne, karne skarbowe lub w sprawach o wykroczenia zostało zakończone prawomocnym wyrokiem uniewinniającym albo orzeczeniem o umorzeniu postępowania z powodu niepopełnienia przestępstwa, przestępstwa skarbowego, wykroczenia lub wykroczenia skarbowego albo z powodu braku ustawowych znamion czynu zabronionego.
Projekt przewiduje także – w przypadku Policji – wydłużenie terminu na wznowienie postępowania dyscyplinarnego do 10 lat, z tym że w przypadku spraw o wznowienie postępowania dyscyplinarnego zakończonego prawomocnym orzeczeniem o wydaleniu ze służby -termin ten nie będzie miał zastosowania.
W przypadku pozostałych nowelizowanych przepisów dotyczących funkcjonariuszy Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego i Służby Więziennej, senacki projekt ustawy zakłada odrębne rozwiązania w zakresie możliwości powrotu do służby uniewinnionego funkcjonariusza, właściwe dla danego rodzaju służby, znosząc m.in. termin ograniczający prawo wniesienia wniosku o wznowienie każdego postępowania dyscyplinarnego na korzyść funkcjonariuszy tych służb.
Jak wskazuje projektodawca, u podstaw nowelizacji leży stan faktyczny, będący przedmiotem petycji indywidualnej policjanta, który w postępowaniu dyscyplinarnym został uznany winnym popełnienia przewinienia dyscyplinarnego wypełniającego jednocześnie znamiona przestępstwa, wydalony ze służby, a następnie został prawomocnie uniewinniony w postępowaniu karnym, przy czym uniewinnienie nastąpiło po upływie 5 lat od dnia uprawomocnienia się orzeczenia dyscyplinarnego.
W kontekście powyższego funkcjonujące w obecnym stanie prawnym rozwiązania, w świetle których funkcjonariusz Policji nawet po stwierdzeniu jego niewinności przed sądem nie może wrócić do służby, należy ocenić jako wątpliwe z konstytucyjno-prawnego oraz etycznego punktu widzenia. Obowiązujące w Policji przepisy nie dają bowiem możliwości wzruszenia orzeczenia dyscyplinarnego, jeżeli od jego wydania upłynęło 5 lat. Wyjaśnienie spraw w sądach, trwa niekiedy dłużej niż czas, w którym policjant może wystąpić o wznowienie postępowania dyscyplinarnego. W konsekwencji, funkcjonariusz taki pozostaje na zawsze osobą, która została karnie wydalona ze służby.
Nie budzi wątpliwości ugruntowana w doktrynie i potwierdzona w orzecznictwie odrębność postępowania karnego i dyscyplinarnego. Odpowiedzialność dyscyplinarna ma bowiem inny charakter niż odpowiedzialność karna i powinna pozostać od niej niezależna. Dlatego też jako właściwe ocenić należy zaproponowane rozwiązanie umożliwiające wznowienie postępowania dyscyplinarnego, w celu dokonania ponownej oceny zgromadzonego materiału dowodowego. Ponadto, jak słusznie zauważyli również projektodawcy w uzasadnieniu projektu ustawy, w niektórych służbach w ogóle nie występuje w tym zakresie ograniczenie czasowe.
Rada Ministrów popierając cel projektowanej regulacji, za zasadne uznaje rozszerzenie jej zakresu podmiotowego o funkcjonariuszy Służby Ochrony Państwa i włączenia do procedowanej ustawy odpowiednich zmian w ustawie z dnia 8 grudnia 2017 r. o Służbie Ochrony Państwa (Dz. U. z 2018 r. poz. 138). Należy zwrócić uwagę, że brak dokonania zmian w tym zakresie spowoduje, że po wejściu w życie senackiego projektu ustawy, będzie to jedyna służba podległa ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych, w stosunku do której regulacje prawne nie będą umożliwiały rehabilitacji prawnej i powrotu do służby
uniewinnionego w postępowaniu karnym funkcjonariusza, który został zwolniony ze służby w wyniku wymierzenia kary dyscyplinarnej wydalenia ze służby, o której mowa w art. 215 pkt 7 ustawy o Służbie Ochrony Państwa, za czyn wypełniający jednocześnie znamiona przestępstwa lub wykroczenia i przewinienia dyscyplinarnego. Również, zgodnie z art. 242 ust. 5 cyt. ustawy, w Służbie Ochrony Państwa postępowania dyscyplinarnego nie będzie można wznawiać po upływie 5 lat od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, podczas gdy projektowane zmiany w ustawie o Policji i Straży Granicznej określają ten termin na okres 10 lat.
Mając na uwadze powyższe, proponuje się, aby w senackim projekcie ustawy o zmianie ustawy o Policji oraz niektórych innych ustaw (druk 2185) uwzględniono nowelizację ustawy o Służbie Ochrony Państwa, w brzmieniu:
„Art. 7. W ustawie z dnia 8 grudnia 2017 r. o Służbie Ochrony Państwa (Dz. U. z 2018 r. poz. 138) wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 109 po ust. 7 dodaje się ust. 8 w brzmieniu:
„8. Przepisy ust. 1-7 stosuje się odpowiednio do funkcjonariusza zwolnionego ze służby na podstawie:
1) art. 107 ust. 1 pkt 4, jeżeli zapadło prawomocne orzeczenie, o którym mowa w art. 243 ust. 1 pkt 1, w postępowaniu dyscyplinarnym, które wznowiono ze względu na to, że prowadzone przeciwko niemu, o ten sam czyn, postępowanie karne, karne skarbowe lub w sprawach o wykroczenia, zostało zakończone prawomocnym wyrokiem uniewinniającym albo orzeczeniem o umorzeniu postępowania z powodu niepopełnienia przestępstwa albo przestępstwa skarbowego, wykroczenia albo wykroczenia skarbowego lub braku ustawowych znamion czynu zabronionego;
2) art. 107 ust. 2 pkt 6 i 8, jeżeli postępowanie karne lub karne skarbowe zostało zakończone prawomocnym wyrokiem uniewinniającym albo orzeczeniem o umorzeniu postępowania z powodu niepopełnienia przestępstwa albo przestępstwa skarbowego lub braku ustawowych znamion czynu zabronionego.”;
2) w art. 242:
a) w ust. 1 w pkt 4 kropkę zastępuje się średnikiem i dodaje się pkt 5 w brzmieniu:
„5) prowadzone o ten sam czyn postępowanie karne, karne skarbowe lub w sprawach o wykroczenia zostało zakończone prawomocnym wyrokiem uniewinniającym albo orzeczeniem o umorzeniu postępowania z powodu niepopełnienia przestępstwa, przestępstwa skarbowego, wykroczenia lub wykroczenia skarbowego albo z powodu braku ustawowych znamion czynu zabronionego.”,
b) ust. 5 otrzymuje brzmienie:
„5. Postępowania dyscyplinarnego nie wznawia się po upływie 10 lat od dnia uprawomocnienia się orzeczenia.”,
c) po ust. 5 dodaje się ust. 5a w brzmieniu:
„5a. Przepisu ust. 5 nie stosuje się do spraw o wznowienie postępowania dyscyplinarnego zakończonego prawomocnym orzeczeniem o wydaleniu ze służby.”.
Skutkiem uwzględnienia zmian w ustawie o Służbie Ochrony Państwa powinna być także nowelizacja przepisu przejściowego (obecnie art. 7 ust. 3, który po zmianach stałby się art. 8 ust. 3) senackiego projektu ustawy, regulującego wpływ projektowanej ustawy na stosunki powstałe przed jej wejściem w życie, polegająca na umożliwieniu funkcjonariuszowi Biura Ochrony Rządu oraz Służby Ochrony Państwa, albo członkowi rodziny uprawnionemu do renty rodzinnej w przypadku śmierci tego funkcjonariusza, wniesienia w terminie 3 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy, wniosku o wznowienie postępowania dyscyplinarnego, w sytuacji, o której mowa w ust. 1 tego przepisu.
Reasumując, Rada Ministrów mając na uwadze cel projektowanej regulacji, po uwzględnieniu zaproponowanych zmian, pozytywnie opiniuje senacki projekt ustawy o zmianie ustawy o Policji oraz niektórych innych ustaw (druk nr 2185) i rekomenduje jego dalsze procedowanie.